Wpływ technologii na zdrowie: jak ograniczyć skutki korzystania z urządzeń elektronicznych?

 

Rozwój technologii cyfrowych w XXI wieku w sposób fundamentalny zmienił życie współczesnego człowieka. Według raportu firmy Deloitte z 2022 roku przeciętny użytkownik spędza przed ekranem urządzenia elektronicznego około 8-10 godzin dziennie. Choć nowe technologie niosą ze sobą liczne korzyści, ich intensywne i długotrwałe użytkowanie wiąże się z ryzykiem poważnych problemów zdrowotnych.

 

SKUTKI DŁUGOTRWAŁEGO KORZYSTANIA Z URZĄDZEŃ ELEKTRONICZNYCH

Zaburzenia narządu wzroku

Najczęściej opisywanym zjawiskiem związanym z intensywnym korzystaniem z ekranów jest tzw. komputerowy zespół wzrokowy (CVS – ang. Computer Vision Syndrome). Według raportu Amerykańskiego Towarzystwa Optometrycznego z 2022 roku około 65% dorosłych regularnie używających ekranów zgłasza objawy tego zespołu. CVS objawia się:

  • suchym okiem,
  • podrażnieniem spojówek,
  • bólem głowy,
  • zaburzeniem ostrości widzenia.

Przyczyną CVS jest przede wszystkim długotrwała ekspozycja na światło niebieskie, zmniejszona częstotliwość mrugania oraz stała akomodacja oczu do bliskiej odległości.

 

Zaburzenia mięśniowo-szkieletowe

Badania przeprowadzone przez Instytut Zdrowia Publicznego Uniwersytetu Harvarda wskazują, że ponad 70% osób pracujących przy komputerze doświadcza bólu układu ruchu. Do najczęściej zgłaszanych problemów należą:

  • zespół cieśni nadgarstka,
  • przewlekłe bóle pleców,
  • bóle karku.

Przyczyną tych zaburzeń jest niewłaściwa postawa ciała oraz brak ergonomii stanowiska pracy. Długotrwałe przyjmowanie niefizjologicznych pozycji może prowadzić do trwałych zmian degeneracyjnych.

 

Zaburzenia rytmu snu

Według badań opublikowanych w czasopiśmie Sleep Medicine Reviews z 2023 roku, światło niebieskie emitowane przez ekrany urządzeń elektronicznych skutecznie hamuje wydzielanie melatoniny – hormonu regulującego rytm dobowy człowieka. Statystycznie około 50% osób korzystających z urządzeń cyfrowych przed snem zgłasza problemy z zasypianiem oraz obniżoną jakością snu.

 

Problemy zdrowia psychicznego

Badania przeprowadzone przez Uniwersytet Oksfordzki wskazują na związek pomiędzy intensywnym użytkowaniem mediów społecznościowych a pogorszeniem zdrowia psychicznego, szczególnie u młodzieży. Według raportu brytyjskiego Royal College of Psychiatrists z 2022 roku, u około 30% nastolatków intensywnie korzystających z mediów społecznościowych występują objawy lęku, depresji lub obniżonego poczucia własnej wartości.

 

JAK OGRANICZYĆ SKUTKI DŁUGOTRWAŁEGO KORZYSTANIA Z URZĄDZEŃ ELEKTRONICZNYCH?

Aby zmniejszyć negatywne konsekwencje zdrowotne korzystania z technologii, warto zastosować kilka praktycznych strategii, które można łatwo wdrożyć w codzienne życie.

 

Profilaktyka wzroku – zasada 20-20-20

Amerykańska Akademia Okulistyki rekomenduje stosowanie zasady 20-20-20, czyli po każdych 20 minutach spędzonych przed ekranem, przez 20 sekund spoglądanie na obiekt oddalony o co najmniej 20 stóp (ok. 6 metrów). Uzupełnieniem tej praktyki mogą być regularne ćwiczenia oczu oraz stosowanie kropli nawilżających.

 

Ergonomiczne stanowisko pracy

Eksperci ds. ergonomii zalecają, aby stanowisko pracy było dopasowane do fizjologicznych potrzeb użytkownika. Ekran powinien znajdować się na wysokości wzroku, co najmniej 50 cm od oczu. Klawiatura oraz mysz powinny umożliwiać naturalne ustawienie nadgarstków. Ponadto, regularne przerwy na rozciąganie mięśni oraz ćwiczenia wzmacniające mięśnie kręgosłupa pomagają w profilaktyce bólów układu ruchu.

 

Higiena snu i ograniczenie światła niebieskiego

Specjaliści zalecają zaprzestanie korzystania z urządzeń elektronicznych co najmniej 1-2 godziny przed snem. Dodatkowo, stosowanie filtrów światła niebieskiego (zarówno w aplikacjach, jak i specjalnych okularach) skutecznie minimalizuje zaburzenia produkcji melatoniny. Badania z Harvard Medical School potwierdziły, że stosowanie filtrów światła niebieskiego poprawia jakość snu średnio o 30-40%.

 

Regularna aktywność fizyczna

Zgodnie z rekomendacjami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), minimalna zalecana dawka aktywności fizycznej dla dorosłych wynosi 150 minut umiarkowanego wysiłku tygodniowo. Systematyczny ruch nie tylko chroni przed zaburzeniami układu ruchu, ale także poprawia jakość snu oraz pozytywnie wpływa na zdrowie psychiczne.

 

Zdrowe nawyki cyfrowe

Istotną rolę odgrywa edukacja i promowanie zdrowych nawyków cyfrowych wśród dzieci i młodzieży. Według zaleceń Amerykańskiej Akademii Pediatrii, dzieci w wieku od 2 do 5 lat nie powinny spędzać przed ekranem więcej niż godzinę dziennie, natomiast dzieci powyżej 5 lat powinny mieć jasno określone limity korzystania z urządzeń cyfrowych.

 

Technologia wspierająca zdrowie

Paradoksalnie technologia może również pomóc w ograniczeniu swoich negatywnych skutków. Aplikacje mobilne monitorujące czas ekranowy, przypominające o przerwach czy aktywności fizycznej, stanowią skuteczne narzędzia wspomagające zdrowe nawyki.

 

PODSUMOWANIE

Technologia bez wątpienia ułatwia życie, jednak jej długotrwałe używanie niesie ze sobą poważne zagrożenia zdrowotne. Problemy ze wzrokiem, zaburzenia układu ruchu, trudności ze snem oraz pogorszenie zdrowia psychicznego i relacji społecznych to istotne zagadnienia, które nie powinny być ignorowane. Świadomość zagrożeń i wdrożenie prostych strategii, takich jak zasada 20-20-20, ergonomia miejsca pracy, aktywność fizyczna czy higiena cyfrowa, pozwalają skutecznie ograniczyć negatywne konsekwencje korzystania z urządzeń elektronicznych. Ostatecznie kluczem jest równowaga – technologia powinna nam służyć, a nie nami rządzić.

 

 

Uwaga,
informacje zawarte w tym artykule mają charakter ogólny i edukacyjny. Nie stanowią one porady medycznej i nie mogą zastąpić konsultacji z lekarzem lub innym specjalistą medycznym. W przypadku jakichkolwiek pytań dotyczących stanu zdrowia, zawsze należy skonsultować się z wykwalifikowanym pracownikiem służby zdrowia.